Chăm lo việc học tập thường xuyên cho người lớn, nhiệm vụ rât quan trọng và bức thiết hiện nay
03.2019
Khi nói đến giáo dục thì nhiều người mới quan tâm đến giáo dục chính quy (giáo dục ban đầu) trong các nhà trường (mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, phổ thông trung học, trung cấp, cao đẳng, đại học) đối với thế hệ trẻ mà chưa nghĩ đến còn một nhiệm vụ vô cùng quan trọng nữa của giáo dục là chăm lo việc học tập thường xuyên cho người lớn (giáo dục tiếp tục).
Nếu như đối tượng của giáo dục chính quy chỉ chiếm khoảng 25% dân số thì đối tượng của giáo dục tiếp tục lại chiếm tới hơn 70% dân số. Giáo dục chính quy sẽ tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao cho cả tương lai gần và xa còn giáo dục tiếp tục sẽ bổ sung những kiến thức và kỹ năng còn thiếu để góp phần nâng cao trình độ, năng lực nhiều mặt cho những người đang trực tiếp tạo ra sản phẩm vật chất và tinh thần cho xã hội, tạo ra năng suất lao động và tăng trưởng GDP cao hơn…
Thời gian qua Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, giải pháp để giải quyết việc học tập cho người lớn, nhất là kể từ khi thành lập Hội Khuyến học đến nay, việc tổ chức học tập cho người lớn có bước tiến bộ lớn:
Các Trung tâm học tập cộng đồng ở xã, phường, thị trấn do Hội Khuyến học tham mưu cho chính quyền thành lập mỗi năm cả nước thu hút khoảng hơn 10 triệu lượt người lớn học tập. Phong trào học tập thường xuyên của cán bộ, công chức, viên chức và công nhân lao động đã tiến bộ hơn trước nhiều.
Phong trào xây dựng gia đình, dòng họ, khu dân cư hiếu học trong giai đoạn 2000 – 2014 và phong trào xây dựng gia đình, dòng họ, cộng đồng, cơ quan, doanh nghiệp học tập hiện nay đã tiếp sức thêm cho người lớn học tập tốt hơn… Các cơ sở giáo dục thường xuyên, giáo dục nghề nghiệp ở cấp huyện và các trung tâm giáo dục thường xuyên ở các trường đại học, cao đẳng trong tỉnh cũng góp phần tăng nhanh số lượng người lớn vừa làm vừa học với các trình độ khác nhau. Nhờ đó mà đã đóng góp vào tỷ lệ người lao động được đào tạo của cả nước đến năm 2018 đạt khoảng 60%; Tỷ lệ lao động được đào tạo và được cấp chứng chỉ trở lên chiếm trên 20%.
Kết quả học tập của người lớn trong thời gian qua đã góp phần rõ rệt trong việc nâng cao trình độ dân trí, nhất là nâng cao nhận thức về nhiều mặt nên tạo thêm sự nhất trí về chính trị và tinh thần trong xã hội. Nhiều hộ nông dân nhờ tiếp thu và ứng dụng khoa học, kỹ thuật mà tổ chức được các mô hình sản xuất mới, du nhập các giống cây trồng, vật nuôi có năng suất và hiệu quả kinh tế cao; du nhập thêm ngành nghề mới… đóng góp tích cực vào xóa đói giảm nghèo và tăng nhanh số hộ khá, giàu. Một số doanh nghiệp do thường xuyên đào tạo lại cho công nhân lao động nên chất lượng sản phẩm và năng suất lao động cao hơn trước. Khu vực cơ quan nhà nước do đào tạo và đào tạo lại liên tục mà cán bộ, công chức, viên chức cơ bản đã đạt chuẩn, một bộ phận còn đạt trên chuẩn vv.
Tuy nhiên, kết quả đó mới chỉ là bước đầu. Trong tỉnh vẫn còn một bộ phận không nhỏ người dân chưa được học tập, nhất là ở khu vực miền núi, ven biển và công nhân lao động trong nhiều doanh nghiệp… Nhìn chung việc tổ chức học tập cho người lớn còn chưa đạt được yêu cầu đẩy nhanh hơn việc nâng cao dân trí và đào tạo nghề để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ mục tiêu xây dựng con người Việt Nam, xây dựng và phát triển văn hóa, phát triển kinh tế, nhất là trước yêu cầu của cách mạng công nghiệp 4.0…
Những tồn tại, yếu kém, vướng mắc trong việc tổ chức học tập cho người lớn là do các nguyên nhân sau đây:
1. Do còn chưa nhận thức đầy đủ vị trí, yêu cầu và tầm quan trọng của giáo dục người lớn nên việc lãnh đạo, chỉ đạo chưa được đề cao. Còn một bộ phận khá đông người dân và công chức, viên chức, công nhân lao động chưa thấy sự bức thiết của việc học tập thường xuyên, học tập suốt đời nên còn thỏa mãn với những hiểu biết của mình. Quan niệm chỉ cần học một lần trong đời là đủ còn nặng nề. Bệnh hình thức trong học tập: Học đối phó, học không thực chất, học giả bằng thật… còn phổ biến.
Đề án xây dựng xã hội học tập (XHHT) giai đoạn 2012 – 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và nhiều tỉnh, thành phố đã có chỉ thị của cấp ủy Đảng và chính quyền tỉnh đã phê duyệt Đề án XD XHHT trên địa bàn. Trong đó nhiệm vụ trọng tâm là giáo dục người lớn nhưng sự chuyển biến vẫn còn hạn chế; một số nơi việc lãnh đạo, chỉ đạo XD XHHT còn bị coi nhẹ nên kết quả đạt được chưa rõ nét.
2. Hệ thống giáo dục trong cả nước đã hình thành cả 2 bộ phận giáo dục chính quy và giáo dục thường xuyên và đạt được nhiều kết quả quan trọng nhưng thực chất giáo dục thường xuyên vẫn chưa đặt tương xứng như giáo dục chính quy. Nhiều nơi các cấp ủy, chính quyền và ngay cả các cấp quản lý giáo dục chỉ mới tập trung sức lực vào phát triển và quản lý giáo dục chính quy còn giáo dục thường xuyên cho người lớn thì ít được quan tâm.
3. Thiếu cơ chế, chính sách đầy đủ, đồng bộ và thiếu nhiều điều kiện để phát triển mạnh mẽ quy mô, hình thành hệ thống và nâng cao chất lượng, hiệu quả của giáo dục thường xuyên nên ngành học này chưa đủ sức đáp ứng nhu cầu học tập của người dân. Nhiều Doanh nghiệp chưa dành thời gian, kinh phí để tổ chức việc học thường xuyên, đào tạo lại công nhân lao động nên quyền được học tập không được thực hiện và cũng khó mà nâng cao được năng suất lao động ở đó.
Đất nước ta đã và đang đổi mới thành công, đạt được thành tựu có ý nghĩa lịch sử nhưng so với các nước trong khu vực thì còn khoảng cách khá xa. Một trong những nguyên nhân quan trọng bậc nhất là chất lượng nguồn nhân lực và năng suất lao động đều thấp. Do đó, nếu không đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo thành công, nếu không làm cho mỗi người tự giác học tập, nâng cao trình độ, năng lực bắt kịp trình độ khoa học – công nghệ của thế giới, nhất là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 thì chẳng những không thể đuổi kịp mà còn có khoảng cách với các nước xa hơn nữa.
Để đổi mới, mở rộng và nâng cao chất lượng học tập thường xuyên của người lớn rất cần một tầm nhìn, cần sự chuyển động đồng bộ của cả hệ thống chính trị như sau:
Một là: Tuyên truyền, vận động để mỗi người nhận thức đầy đủ về sự cấp thiết của việc học tập thường xuyên như cơm ăn, áo mặc hàng ngày để tự giác, tự học là chính và vận động người khác học tập thường xuyên, học tập suốt đời, học cho mình và học cho tiến bộ xã hội. Học tập để nâng cao trình độ, năng lực bắt kịp sự phát triển của nhân loại là con đường ngắn nhất để nước ta rút ngắn khoảng cách và tiến tới sánh vai với các cường quốc năm châu như Bác Hồ hằng mong muốn. Học tập cũng là cơ hội tốt nhất để lập thân, lập nghiệp, thoát nghèo và làm giàu bền vững.
Hai là: Tổng kết việc XD XHHT giai đoạn 2012-2020 theo Quyết đinh 89/QĐ -TTg của Thủ tướng Chính phủ để có chủ trương, giải pháp, nhất là có Đề án xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021- 2030 nhằm tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt hơn giai đoạn trước.
Ba là: Đẩy mạnh phong trào xây dựng các mô hình gia đình học tập; khu dân cư, dòng họ, cơ quan, doanh nghiệp học tập; Xã, phường, thị trấn học tập và huyện, thị, thành phố học tập thật thực chất để đảm bảo cho việc học tập thường xuyên của mỗi người thành công, trở thành công dân học tập.
Bốn là: Tiếp tục củng cố, đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động và hoàn thiện các thiết chế học tập dành cho người lớn như các Trung tâm học tập cộng đồng ở xã, phường, thị trấn; trung tâm giáo dục nghề nghiệp – giáo dục thường xuyên cấp huyện, cấp tỉnh, trung tâm giáo dục thường xuyên ở các trường cao đẳng, đại học; các thư viện ở cấp xã, huyện, tỉnh; các nhà văn hóa, bảo tàng; Các loại câu lạc bộ, các chương trình dạy học trực tuyến hoặc trên hệ thống phát thanh – truyền hình.v.v. Với sự đầu tư của nhà nước cùng với cơ chế xã hội hóa thỏa đáng.
Cần rà soát và xem xét ban hành các cơ chế, chính sách mới phù hợp, như: Quy chế tổ chức hoạt động của các trung tâm học tập cộng đồng, quy chế hoạt động của các thiết chế khác giáo dục ngoài nhà trường khác và cơ chế tài chính, cung cấp tài liệu, học liệu, cơ sở vật chất cho giáo dục người lớn… cho giáo dục người lớn.v.v.
Nguyễn Đình Bưu
Nguyên Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thanh Hóa
|
