…Trong hàng nghìn năm qua, người dân Nghệ An luôn khát khao sự học với ý thức học để làm người, học để có được những tri thức và năng lực hoạt động, đẩy mạnh sản xuất, học để thoát cảnh đói nghèo...

Khát vọng đó đã tạo nên truyền thống hiếu học của quê hương Xứ Nghệ, cũng là truyền thống tốt đẹp của nhiều gia đình, dòng họ… Tiêu biểu trong số đó có dòng họ Nguyễn Đức ở xã Nghi Trung, huyện Nghi Lộc…

Họ Nguyễn Đức là dòng họ có truyền thống cách mạng và học hành đỗ đạt từ lâu đời. Từ cụ Phó bảng Nguyễn Đức Tặng đến các nhân tài, chí sỹ yêu nước như cụ Nguyễn Đức Công, một trong những người tham gia phong trào cách mạng từ những ngày đầu Đảng mới thành lập; hay như ông Nguyễn Đức Thái người phát minh ra quả bom 3 càng và bị giặc đày đi Côn Đảo; ông Nguyễn Đức Vân (Hoài Thanh) nhà phê bình văn học lớn của nền thi ca Việt Nam; nhà thơ Anh Ngọc (Nguyễn Đức Ngọc) cây bút sắc sảo của văn nghệ Quân đội; Viện trưởng Viện Hán Nôm Nguyễn Đức Thanh, Thầy Nguyễn Đức Du, người Thầy với hơn 50 năm tận tâm, tận tụy với sự nghiệp trồng người…

Phát huy truyền thống yêu nước và hiếu học của dòng họ, hiện nay, họ Nguyễn Đức đã trở thành dòng họ tiêu biểu trong công tác khuyến học, khuyến tài của huyện Nghi Lộc và tỉnh Nghệ An. Được TW HKHVN tặng bằng khen cho dòng họ khuyến học tiêu biểu năm 2007; UBND tỉnh công nhận dòng họ văn hóa cấp tỉnh năm 2008…

Đến nay, họ đã thành lập được Ban khuyến học với các thành viên là đại diện tiêu biểu trong hội đồng gia tộc. Ban khuyến học của dòng họ đã luôn động viên con cháu phát huy truyền thống dòng họ cố gắng học tập nên người. Các con, cháu đạt danh hiệu, ngoài phần thưởng bằng tiền còn được ghi tên vào sổ vàng của dòng họ. Từ tấm lòng hảo tâm của con cháu, hàng năm Ban khuyến học của dòng họ xây dựng được nguồn quỹ trên dưới 20 triệu đồng. Từ nguồn quỹ này, vào dịp Tết đến, Xuân về, dòng họ Nguyễn Đức tổ chức họp mặt, phát thưởng cho con cháu đạt thành tích cao trong học tập và công tác, ôn lại truyền thống hiếu học của dòng họ và răn dạy cháu con rèn đức, luyện tài trở thành những công dân có ích cho xã hội.

Nhờ đẩy mạnh công tác khuyến học, khuyến tài, hàng năm dòng họ có hàng chục em đạt danh hiệu học sinh giỏi, học sinh xuất sắc. Riêng năm học 2010 - 2011 vừa qua, có 12 em thi đỗ vào đại học, 6 em đạt danh hiệu học sinh giỏi cấp huyện, tỉnh. Họ Nguyễn Đức thật sự tự hào bởi hiện nay đã có 7 người có học vị tiến sĩ, 2 phó giáo sư và rất nhiều thạc sĩ, cử nhân…

Từ việc thực hiện tốt phong tào hiếu học trong dòng họ và phong trào khuyến học ở địa phương đã tạo điều kiện cho các gia đình trong dòng họ xây dựng nếp sống văn hóa và góp phần giữ gìn an ninh trật tự ở địa phương. Hiện nay, 100% hộ trong họ đạt danh hiệu gia đình văn hóa, không có người vi phạm pháp luật và tệ nạ xã hội, không có người sinh con thứ 3 và không có trẻ em bỏ học giữa chừng. Năm 2008, dòng họ Nguyễn Đức được Bộ trưởng Bộ Công An tặng bằng khen cho dòng họ không có tệ nạn xã hội.

Họ Nguyễn Đức không chỉ làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài trong dòng họ của mình mà còn là dòng họ tiêu biểu trong công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập ở địa phương. Ông Vũ Trọng Tĩnh, Bí thư Đảng ủy – Chủ tịch Hội khuyến học xã Nghi Trung nhận xét: “Dòng họ Nguyễn Đức trong nhiều năm qua không chỉ làm tốt công tác khuyến học của dòng họ mình mà còn gương mẫu đi đầu trong công tác khuyến học, khuyến tài và xây dựng xã hội học tập ở địa phương. Hàng năm con cháu của dòng họ Nguyễn Đức ở khắp nơi trong cả nước đều hướng về quê hương với sự ủng cả về vật chất và tinh thần, nhằm khơi dậy truyền thống hiếu học của con em trong xã…”

Nằm trong vùng quê giàu truyền thống văn hoá cách mạng, con cháu dòng họ Nguyễn Đức đã từng giữ vững truyền thống yêu nước, đoàn kết, hiếu học và giờ đây, những người con của dòng họ tiếp tục làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài không ngừng xây dựng dòng họ ngày một phát triển, xứng đáng là dòng họ văn hóa tiêu biểu của đất học Nghi Lộc./.

VĂN ĐIỀU (Báo Nghệ An)