Nằm ở cửa ngõ phía bắc của tỉnh Hưng Yên, với diện tích 744,3 km2, huyện Văn Lâm có trên 118 ngàn nhân khẩu, sinh sống trong hơn 31.000 hộ dân, 86 cụm dân cư của 11 xã, thị trấn. Trên địa bàn huyện có 43 đơn vị trường học với gần 30 nghìn học sinh và 4 trường chuyên nghiệp, dạy nghề.

Xác định công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập là nhiệm vụ thường xuyên của cấp ủy Đảng, trong nhiệm kỳ 2011 – 2016, Ban Thường vụ Huyện ủy đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc, nhất là Hội Khuyến học huyện nghiêm túc quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, của Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam, đồng thời ban hành Kế hoạch số 22 - KH/HU với lộ trình, bước đi cụ thể, phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương. Thực hiện Kế hoạch của Ban Thường vụ Huyện ủy, Ủy ban nhân dân huyện đã thành lập Ban Chỉ đạo, ban hành và triển khai kế hoạch thực hiện Đề án Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2012-2020 và Đề án Xóa mù chữ đến năm 2020. Dưới sự chỉ đạo của Huyện ủy, Ủy ban nhân dân huyện và sự ủng hộ của các đoàn thể, các cơ sở, các tổ chức kinh tế, trường học, các nhà hảo tâm, công tác khuyến học, khuyến tài huyện Văn Lâm đạt nhiều kết quả quan trọng, từng bước triển khai thực hiện mục tiêu xây dựng xã hội học tập.

Củng cố tổ chức Hội Khuyến học các cấp là nhiệm vụ tiên quyết. Từ đó, Hội Khuyến học phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo tham mưu Ủy ban nhân dân huyện chỉ đạo các xã, thị trấn kiện toàn tổ chức hội khuyến học. Chỉ sau một thời gian ngắn, 11/11 xã, thị trấn đã hoàn thành đại hội hội cơ sở lần I (nhiệm kỳ 2011 – 2016), II (nhiệm kỳ 2017 – 2022), bầu ra Ban chấp hành, trong đó chủ tịch hội khuyến học do chủ tịch hoặc phó chủ tịch Ủy ban nhân dân kiêm nhiệm. Song song với việc kiện toàn tổ chức, Huyện Hội đã chỉ đạo các cơ sở vận động kết nạp hội viên và thành lập các chi hội trực thuộc hội cơ sở. Đến nay 100% các cụm dân cư, thôn, phố và các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở đã có chi hội khuyến học với tổng số 123 chi hội, 265 ban khuyến học trực thuộc hội khuyến học cơ sở, với 22.553 hội viên, chiếm tỷ lệ 19,1% dân số huyện. Trong đó hội viên các cơ sở là 6.663 người; hội viên khối cơ quan và hội viên tán trợ 15.890 người.

Sau khi được củng cố về tổ chức, Hội Khuyến học các cấp trong huyện đã tiến hành phát động phong trào thi đua xây dựng gia đình, dòng họ hiếu học, cộng đồng, đơn vị khuyến học, nay gọi là gia đình, dòng họ học tập, cộng đồng, đơn vị học tập. Sơ bộ đánh giá phong trào thi đua 6 tháng đầu năm 2017, toàn huyện có 3.689 gia đình đủ điều kiện công nhận gia đình học tập, đạt 11,7%; 146 dòng họ đủ điều kiện công nhận dòng họ học tập, đạt 29,1%; 37 trường học đủ điều kiện công nhận đơn vị học tập, đạt 100%; 37 cụm dân cư đủ điều kiện công nhận cộng đồng học tập, đạt 40%. Nổi bật trong phong trào xây dựng gia đình học tập là gia đình tiến sỹ Kiều Khắc Lâu (Minh Hải), một gia đình có 4 đời làm nghề dạy học, có 2 tiến sỹ, 2 thạc sỹ; gia đình nhà giáo, thầy thuốc tiêu biểu Nguyễn Hữu Hiệp (Lạc Hồng) có 5 thạc sỹ, 2 tiến sỹ; gia đình Ông Phạm Trọng Khoát (Như Quỳnh) có 15 con cháu trình độ đại học, trong đó 2 tiến sỹ và 4 thạc sỹ. Dòng họ học tập có dòng họ Dương (Lạc Đạo), trong các triều đại phong kiến có 1 trạng nguyên và 8 tiến sỹ; hàng năm, dòng họ tổ chức khen thưởng học sinh giỏi, học sinh đỗ cao đẳng, đại học và các học vị khác. Dòng họ Đào (Tân Quang) trong những năm gần đây đã có 85 học sinh đỗ đại học và số dư quỹ khuyến học trên 50 triệu đồng; dòng họ Vũ (Lương Tài) là dòng họ nhỏ những đã vận động được số quỹ trên 40 triệu đồng, hàng năm đều tặng thưởng cho con cháu trong và ngoài tỉnh. Chi hội thôn Hành Lạc (thị trấn Như Quỳnh) là đơn vị có hoạt động khuyến học duy trì trong nhiều năm, số quỹ khuyến học đạt trên 215 triệu đồng. Thôn Nghĩa Trai (Tân Quang) là thôn thành lập được tổ chức khuyến học sớm nhất; đã vận động đóng góp quỹ khuyến học đạt trên 100 triệu đồng, đã khen thưởng cho gần 2.400 lượt học sinh giỏi, học sinh đỗ cao đẳng và đại học. Địa bàn huyện, có 37/37 chi hội khuyến học trường phổ thông trực thuộc cơ sở đạt tiêu chuẩn “Đơn vị khuyến học”, trong đó nổi bật là Chi hội trường Tiểu học Lạc Đạo A, một đơn vị dẫn đầu trong phong trào “nuôi heo nhựa khuyến học”.

Xây dựng quỹ là một nhiệm vụ quan trọng của tổ chức Hội. Sau 5 năm, hoạt động gây quỹ khuyến học đã được mở rộng đến hầu hết các thôn, dòng họ, trường học. Đến nay tổng quỹ khuyến học đạt trên 12 tỷ đồng, trong đó quỹ cấp huyện trên 300 triệu đồng; quỹ khối cơ quan 130 triệu, các trường trung học phổ thông trên 1 tỷ; quỹ cấp cơ sở 11.221 triệu đồng. Bình quân quỹ đạt 21.000 đồng/người/năm. Từ nguồn quỹ, đã có trên 70.000 lượt học sinh và giáo viên được tặng thưởng với số tiền trên 6 tỷ đồng. Trong hoạt động xây dựng quỹ, một số đơn vị làm tốt như Hội Khuyến học thị trấn Như Quỳnh, Tân Quang; một số chi hội thôn có quỹ cao như Chi hội Tuấn Dị (Trưng Trắc), Chi hội Thôn Ngọc (Lạc Đạo); dòng họ có số quỹ cao như dòng họ Phạm Văn (Trưng Trắc), dòng họ Dương (thôn Ngọc Lạc Đạo). Ngoài ủng hộ trực tiếp vào quỹ khuyến học các cấp, các tổ chức, doanh nghiệp trên địa bàn đã hỗ trợ trực tiếp cho các cơ sở trường học với tổng trị giá trong 5 năm ước đạt trên 20 tỷ đồng. Tiêu biểu như Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam hỗ trợ xây dựng 2 trường mầm non với kinh phí 5 tỷ đồng; Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hưng Yên hỗ trợ xây dựng 1 khu trường mầm non với kinh phí 1 tỷ đồng; Công ty Sản xuất phụ tùng ô tô xe máy Việt Nam hỗ trợ mua bàn ghế, tặng quà hàng trăm triệu đồng; Chi nhánh Công ty cổ phần EVERPIA hỗ trợ xây nhà vòm, sân trường, tặng quà trị giá 400 triệu đồng...

Để tạo sự thống nhất và phối hợp hành động trong công tác khuyến học, khuyến tài, Hội Khuyến học các cấp trong huyện Văn Lâm đã thực hiện hiệu quả công tác phối hợp với và các ngành, đoàn thể địa phương. Trong 5 năm qua, các tổ chức Hội đã phối hợp với các trung tâm học tập cộng đồng tổ chức 289 lớp tập huấn, tuyên truyền giáo dục pháp luật, chuyển giao tiến bộ khoa học, kỹ thuật cho trên 19 nghìn lượt người dân số. Hội Khuyến học phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh và Hội Người cao tuổi phát động phong trào “Tiết kiệm nuôi lợn nhựa khuyến học”, phong trào “Thể thao bóng chuyền hơi”. Qua tổng hợp từ các tổ chức hội và nhà trường, đã có 17.018 hội viên và học sinh tham gia nuôi lợn nhựa khuyến học với số tiền tiết kiệm đạt trên 2 tỷ đồng. Đồng thời, Hội Khuyến học phối hợp với Phòng khám Nha khoa Diệp Thành triển khai chương trình “Nha khoa học đường”. Đến nay, cơ sở Nha khoa Diệp Thành đã cấp sổ theo rõi nha cho tất cả học sinh của 13 trường (10 trường tiểu học và 3 trường trung học cơ sở) với số lượng gần 9.000 học sinh, trong đó cấp phiếu ưu đãi chữa răng cho 450 học sinh; hiện đã chữa răng miễn phí cho 330 em. Đặc biệt, năm 2016, Nha khoa Diệp thành và Hội Khuyến học cùng với Trường Trung học phổ thông Văn Lâm ký văn bản ghi nhớ thực hiện gói tài trợ chương trình nha khoa học đường trị giá 1 tỷ đồng.

Với kết quả đạt được trong công tác khuyến học, khuyến tài thời gian qua, Hội Khuyến học các cấp huyện Văn Lâm đã được các cấp, các ngành ghi nhận và biểu dương, được Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam tặng cờ thi đua đơn vị xuất sắc. Để hoàn thành một số mục tiêu cơ bản của nhiệm kỳ 2017-2022 là 100% cụm dân cư và trường học có tổ chức hội; 80% dòng họ và các tổ chức có ban khuyến học; trên 75% gia đình, 50% dòng họ, 65% cộng đồng và 100% trường học, 30% các tổ chức doanh nghiêp đạt các danh hiệu “học tập” tương ứng; 100% tổ chức hội có quỹ; quỹ khuyến học đạt bình quân trên 30.000 đ/người/năm; hội viên cơ sở đạt 20% dân số, thời gian tới, cấp ủy, chính quyền, đoàn thể và Hội khuyến học các cấp trong huyện sẽ tiếp tục thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Thứ nhất, tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước về công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập mà trọng tâm là cụ thể hóa Chỉ thị số 07 - CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; Kế hoạch số 74 - KH/UBND và Kế hoạch số 158/KH - UBND của Ủy ban nhân dân tỉnh, gắn với các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế và xây dựng đời sống văn hóa ở địa phương; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát; có chính sách động viên, khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác khuyến học, khuyến tài.

Thứ hai, thường xuyên củng cố, phát triển tổ chức Hội và hội viên khuyến học theo hướng  vững chắc; kiện toàn các ban khuyến học theo hướng lựa chọn những cá nhân tiêu biểu, nhiệt tình trong dòng họ, tổ chức, doanh nghiệp để tham gia; tiếp tục tuyên truyền, vận động, phát động mỗi gia đình có ít nhất 01 hội viên hội khuyến học. Xây dựng quy chế phối hợp với các ban, ngành của địa phương, tạo sự gắn kết trong thực hiện công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập.

Thứ ba, đổi mới phương pháp vận động xây dựng quỹ khuyến học; coi trọng, thực hiện hình thức trợ cấp trực tiếp cho đối tượng học sinh nghèo vượt khó học giỏi, chọn đối tượng mời nhà hảo tâm giúp đỡ; khuyến khích các gia đình, dòng họ có phần thưởng khích lệ đối với học sinh có năng khiếu và đạt thứ hạng cao trong các kỳ thi.

Thứ tư, thực hiện tốt những quy định hoạt động hỗ trợ giáo dục của Hội Khuyến học Việt Nam như: hỗ trợ phòng chống bỏ học, lưu ban, ngồi nhầm lớp; phòng chống ma túy, tệ nạn xã hội và quản lý học sinh ở khu dân cư; vận động ủng hộ, hỗ trợ cơ sở vật chất cho nhà trường; tham gia hướng nghiệp cho học sinh; phối hợp động viên giáo viên tự nguyện bồi dưỡng học sinh giỏi, yếu kém; giúp đỡ học sinh nghèo, khuyết tật, vượt khó học giỏi; tư vấn với nhà trường, vận động cựu giáo chức tham gia phát triển giáo dục và đào tạo; vận động các tổ chức, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, trang trại và các chức sắc tôn giáo làm công tác khuyến học...

Hữu Chất-BTG Tỉnh ủy Hưng Yên