Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân (giữa) cùng các đại biểu tại Hội nghị chất lượng giáo dục đại học

Trong các bảng xếp hạng top các trường ĐH hàng đầu thế giới và khu vực, Việt Nam luôn đứng ngoài cuộc. Thẳng thắn nhìn vào thực trạng, Hội nghị toàn quốc về chất lượng giáo dục ĐH tổ chức ngày 5/1 tại TPHCM đã chỉ rõ những yếu kém cũng như quyết tâm tìm hướng đi mới để giáo dục ĐH Việt Nam được sự nhìn nhận của thế giới.

Việt Nam ở đâu trong bảng xếp hạng thế giới?

Theo báo cáo của Thứ trưởng Bành Tiến Long, các trường đại học Việt Nam chưa có vị trí trong các bảng xếp hạng khu vực và trên thế giới.

Kết quả xếp hạng năm 2007 của Đại học Giao thông vận tải Thượng Hải (Trung Quốc) dựa theo thành tích học thuật và nghiên cứu của trên 2.000 trường ĐH trên toàn thế giới, Top 500 trường ĐH hàng đầu thế giới và Top 100 trường ĐH Khu vực châu Á - Thái Bình Dương không có tên Việt Nam.

Tạp chí Times Higher Education Supplement (THES) tiến hành xếp hạng trường đại học dựa trên chất lượng đào tạo bao gồm các tiêu chí về đội ngũ giáo viên, kết quả nghiên cứu khoa học và các dịch vụ trong giáo dục. Kết quả xếp hạng năm 2007, trong Top 200 cũng không có Việt Nam.

Hội đồng Đánh giá và Kiểm định giáo dục đại học Đài Loan cũng đã tiến hành xếp hạng 500 trường đại học hàng đầu thế giới trên cơ sở chất lượng nghiên cứu với các tiêu chí về năng lực nghiên cứu, mức độ tác động của sản phẩm khoa học và mức độ thành công của các công trình nghiên cứu. Kết quả xếp hạng năm 2007 cũng không có tên Việt Nam.

Webometrics xếp hạng các trường đại học dựa trên việc phân tích, đánh giá nội dung học thuật và nghiên cứu khoa học được đăng tải trên website của các trường trên mạng internet. Xếp hạng này tính tới số lượng ấn phẩm, tính minh bạch và tác động của website các trường. Kết quả xếp hạng của Webometrics năm 2007 trong top 100 trường đại học hàng đầu khu vực Châu Á - Thái Bình Dương không có một đại học nào của Việt Nam.

Riêng trong kết quả xếp hạng 100 trường khu vực Đông Nam Á của Webometrics tháng 7/2007, Việt Nam may mắn có 7 trường được xếp hạng, nhưng cũng chỉ đứng trên… Lào và Campuchia.

Tập tành kiểm định chất lượng

Thời đại công nghệ, khi mà hầu như mọi sản phẩm đều được kiểm định chất lượng thì với giáo dục Việt Nam, điều này còn rất mới mẻ. Đầu tháng 12/2004, lần đầu tiên kiểm định chất lượng trường đại học được đưa vào văn bản pháp quy của Bộ GD-ĐT. Từ quyết định này, vào năm 2005, bắt đầu thực hiện kiểm định thí điểm 20 trường đại học được lựa chọn từ các trường công lập và dân lập của 3 miền Bắc, Trung, Nam đại diện cho các khối ngành giáo dục Việt Nam.

Đến hết tháng 6/2007, kết quả kiểm định thí điểm cho thấy: Không có trường nào đạt cấp độ 3 (kiểm định toàn phần), 16 trường đạt các yêu cầu của cấp độ 2 (đạt 80-91% yêu cầu của bộ tiêu chí), 4 trường đạt các yêu cầu của cấp độ 1 (đạt 69-76% yêu cầu của bộ tiêu chí).

Sau 2 năm thử kiểm định, Bộ đánh giá, dù phần lớn các trường được chọn là đại học thuộc top trên Việt Nam nhưng để đuổi kịp các đại học của thế giới cần phải đầu tư khắc phục nhiều khiếm khuyết. Ví dụ như ở chương trình đào tạo có nội dung cũ kỹ, cả trong cách gọi tên học phần, tên ngành đào tạo không phù hợp nội dung chương trình. Một thực tế Bộ chỉ ra là nhiều trường mới thành lập hoặc mở ngành đào tạo mới thường copy lại chương trình đào tạo của trường khác.

Giải pháp để nâng cao chất lượng đào tạo

Nguyên nhân của việc chất lượng giáo dục đại học chưa đạt yêu cầu được Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Thiện Nhân nhận định là do thiếu chế tài và chưa coi chất lượng giáo dục là mục tiêu cao nhất của quản lý.

Vì thế, Phó Thủ tướng cho rằng phải làm thế nào để kinh phí nhà nước gắn với chất lượng thì mới làm các trường chuyển động được. Một số việc bắt buộc phải làm ngay là các trường phải công bố chuẩn đầu ra, xác định chuẩn giáo viên, chỉ tiêu tuyển sinh gắn với nâng cao chất lượng.

Bộ trưởng đề nghị đến tháng 12/2008, các trường phải công bố chuẩn đầu ra. Sau khi học xong, phải cho mọi người biết sinh viên đó sẽ làm gì, ứng xử như thế nào, biết được gì. Đây là việc phải làm, làm nhanh dù chuẩn đó ra sao. Sau đó, chúng ta sẽ rà soát giúp nâng chuẩn lên.

Theo Bộ trưởng, các giảng viên phải được đánh giá kết quả hằng năm. Trong đó, bắt buộc phải có cả ý kiến của sinh viên về giảng viên. Ngoài ra, hiệu trưởng sẽ được giao quyền tự chủ trong việc quyết định mức lương trả cho từng giảng viên theo năng lực để giữ được người tài.

Các trường cũng phải bảo đảm trang thiết bị đầy đủ, phải có kết nối Internet, hình thành hệ thống thư viện điện tử để sinh viên tiếp cận với thông tin một cách thuận lợi nhất…

Tại hội nghị, Bộ GD-ĐT đã đưa ra mục tiêu đến năm 2020, có một ĐH của Việt Nam được xếp hạng trong top 200 đại học hàng đầu của thế giới và một số trường trong top 500. Tuy nhiên, trước hàng loạt những hạn chế của giáo dục ĐH Việt Nam được đem ra phân tích, mục tiêu này vẫn chưa ai dám chắc.

Hiếu Hiền

BBT (Theo Điện tử Dân trí)