Một quyết định đúng đắn:
Trước đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có Quyết định số 09/2008/QĐ-BGDĐT ngày 24/3/2008 v/v ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của trung tâm học tập cộng đồng (TTHTCĐ) và Bộ Văn hóa, Thể Thao và Du lịch cũng đã có Thông tư số 12/2010/TT-BVHTTDL ngày 22/12/2010 Quy định về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của Trung tâm Văn hóa- Thể thao (TTVHTT) cấp xã. Như vậy theo 2 văn bản trên, ở cơ sở xã, phường, thị trấn trên lĩnh vực văn hóa-xã hội đã tồn tại 2 trung tâm.

Trước thực tế đó, vấn đề đặt ra là trong điều kiện còn nhiều khó khăn thì làm thế nào để củng cố và nâng cao chất lượng họat động của TTHTCĐ và TTVHTT, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất hiện có, tổ chức bộ máy gọn nhẹ, đồng thời khai thác và phát huy tối đa các nguồn lực sẵn có của địa phương nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu học tập nâng cao trình độ về mọi mặt, nhu cầu sinh họat, vui chơi giải trí của người dân; thì việc sáp nhập TTHTCĐ với TTVHTT là một phương án hợp lý và mang tính khả thi. Thông qua việc sáp nhập sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công tác quản lý, chỉ đạo và tổ chức họat động của trung tâm, được chủ động hơn, có các nguồn lực tập trung hơn, chức năng họat động đa dạng hơn.
 
Qua quá trình khảo sát thực tế nghiên cứu và tham quan học tập, Hội khuyến học tỉnh đã phối hợp với Ban Tuyên giáo, Hội khuyến học huyện Bến Lức đồng thời được sự đồng tình của  2 sở GD&ĐT và VHTT&DL đã tổ chức làm thí điểm hợp nhất 2 Trung tâm thành Trung tâm Văn hóa Thể thao và  Học tập cộng đồng ở xã Phước Lợi từ năm 2009.
 
Qua bước sơ kết rút kinh nghiệm thấy việc sáp nhập như trên là có hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tế ở cơ sở xã, phường, thị trấn. Được sự chỉ đạo của UBND tỉnh, 2 Sở Giáo dục & Đào tạo và Văn hóa Thể thao và Du lịch cùng với Hội khuyến học xây dựng Đề án hợp nhất hai Trung tâm trình UBND Tỉnh. Từ đó ngày 06/2/2012, UBND tỉnh có Quyết định số 03/2012/QĐ-UBND về việc  sáp nhập 2 trung tâm lại thành Trung tâm Văn hóa- Thể thao Văn hóa- Thể thao và Học tập cộng đồng (TTVHTT&HTCĐ) xã, phường, thị trấn; đồng thời ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Trung tâm.
 
Vừa qua, UBND tỉnh đã tổ chức Hội nghị sơ kết 2 năm triển khai thực hiện QĐ 03.
 
Thực hiện QĐ của UBND, đến nay 100% xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh đã hình thành TTVHTT&HTCĐ; trong đó có 80 trung tâm có trụ sở làm việc riêng, 170 trung tâm có tủ sách riêng, 174 trung tâm có thiết bị riêng.
 
Các trung tâm cũng đã từng bước kiện toàn bộ máy; Bộ máy quản lý TT gồm có GĐ (là PCT.UBND xã); 3 PGĐ (bao gồm: 1 HT trường PT trong xã; 1cán bộ phụ trách VHTT; 1 cán bộ Khuyến học; kế toán và thủ quỹ do nhân viên của xã kiêm nhiệm. BGĐ trung tâm cũng đã xây dựng Quy chế làm việc, thành lập các Tiểu ban phụ trách từng mảng công tác; thường xuyên phối hợp với các ban ngành, đoàn thể, các cơ quan, tổ chức liên quan để tổ chức hoạt động. Ngoài ra mỗi trung tâm còn có 1 giáo viên từ trường PT biệt phái sang. Đến nay đã có 192 GĐ, 528 PGĐ, 160 giáo viên biệt phái và 1.413 giáo viên, báo cáo viên, hướng dẫn viên đang tham gia hoạt động ở các TTVHTT&HTCĐ.
Có thể nói, chủ trương hợp nhất 02 Trung tâm của UBND tỉnh là phù hợp với tình hình thực tế của tỉnh nhà trong xu thế liên kết phối hợp hiện nay đang diễn ra một cách khách quan. Đây cũng là hoạt động thể hiện tính năng động sáng tạo của Long An. Chỉ trong thời gian ngắn đã hợp nhất và thành lập TTVHTT&HTCĐ ở  tất cả các xã, phường, thị trấn trong hoàn cảnh khó khăn về tổ chức bộ máy, cơ sở vật chất, kinh phí là kết quả thật đáng trân trọng.

Một số kết quả bước đầu:
 
Qua 2 năm thành lập và đi vào hoạt động, các TTVHTT&HTCĐ bên cạnh việc hình thành, củng cố tổ chức bộ máy, nội dung hoạt động của trung tâm bước đầu cũng được triển khai đa dạng, phong phú.
 
Số lượt người dân đến tham gia các hoạt động của trung tâm ngày càng tăng. Trong 2 năm qua với chức năng của mình các trung tâm đã tiến hành điều tra nhu cầu học tập của người dân, xây dựng kế hoạch và tổ chức nhiều hoạt động thiết thực. Các trung tâm đã  tham mưu, phối hợp tổ chức trên 20.000 lớp với nhiều hình thức: Lớp học, chuyển giao KH-KT; hội thảo…. với trên 1,3 triệu lượt người tham dự. Về nội dung cũng rất đa dạng, phong phú.
 
Các nội dung về chính trị, thời sự, pháp luật, học tập tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh được cấp ủy xã tổ chức cho nhiều người học tập để nâng cao trình độ chính trị, theo dõi thời sự trong nước, quốc tế đang diễn ra. Thu hút nhiều nhất là các chuyên đề về khuyến nông, khuyến ngư-là những chuyên đề gắn bó thiết thực với cuộc sống lao động sản xuất của người dân- nên được người nông dân tham gia đông đảo nhất. Các lớp xóa mù chữ, PCGD, ngoại ngữ tin học cũng được tổ chức. Một số trung tâm còn tổ chức dạy nghề ngắn hạn cho lao động ở nông thôn.
 
Về hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao luôn được duy trì và phát triển. Các câu lạc bộ được hình thành như bóng đá, bóng chuyền, cầu lông, bóng bàn, cờ vua, cờ tướng, bơi lội, đàn ca tài tử, dưỡng sinh, cây cảnh,… có nơi còn có câu lạc bộ thể hình, khiêu vũ; các câu lạc bộ trên đã thu hút nhiều đối tượng có cùng lứa tuổi, giới tính, sở thích… tham gia; nhiều nơi có nối mạng internet cũng đã tổ chức được các nhóm học tập qua mạng (là hình thức học tập từ xa) rất đa dạng, thiết thực.
 
Trong phong trào xây dựng gia đình văn hóa, gia đình học tập, cộng đồng học tập, xây dựng nông thôn mới thì các trung tâm đã đóng vai trò tụ điểm để triển khai thực hiện khá đồng bộ. Cùng với việc xóa dốt, chống tái mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học, phổ cập trung học cơ sở được giữ vững, đã thực hiện phổ cập giáo dục bậc trung học ở 82 xã, phường, thị trấn khả năng sẽ hoàn thành vượt chỉ tiêu theo Nghị quyết Đại hội IX Tỉnh Đảng bộ. Các trung tâm ở vùng biên giới như ở xã Hưng Điền A còn phối hợp với đồn biên phòng tổ chức các lớp xóa mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học cho con em Việt kiều ở Campuchia hồi hương khá tốt.

Về cơ sở vật chất mặc dù do điều kiện kinh phí có hạn nhưng tỉnh cũng đã đầu tư xây dựng trung tâm kiên cố ở 80 xã. Mỗi trung tâm được đầu tư xây dựng từ 3 đến 4 tỷ đồng; các trung tâm có hội trường, các phòng chức năng để hướng dẫn học tập, tập luyện, có sân bóng đá, bóng chuyền, cầu lông, thư viện, internet, tần suất hoạt động của trung tâm ngày càng cao. Cơ sở vật chất của trung tâm ngoài việc dùng để thực hiện các chức năng của TTVHTT&HTCĐ còn là nơi tổ chức các hoạt động lễ hội, các hoạt động tập trung của địa phương. Các trung tâm còn lại dù chưa có điều kiện xây dựng kiên cố cũng đã rất linh hoạt sử dụng cơ sở hiện có như Hội trường của UBND xã, cơ sở của các trường học để hoạt động như trung tâm xã Nhựt Ninh (huyện Tân Trụ). Ngoài cơ sở chính đặt tai trung tâm của xã, các trung tâm còn sử dụng nhà văn hóa ấp hoặc đình, chùa, nhà dân làm nơi sinh hoạt, học tập nhằm tạo thuận lợi cho người dân.
 
Về kinh phí hoạt động, ngoài ngân sách phân bổ hàng năm cho mỗi trung tâm 40 triệu đồng, nhiều trung tâm còn đẩy mạnh xã hội hóa; sử dụng nguồn kinh phí của các chương trình phối hợp; tổ chức các hoạt động có thu, lấy thu bù chi,... Trong 2 năm kinh phí hoạt động của các trung tâm gần 20 tỷ đồng, trong đó ngân sách cấp hơn 9,3 tỷ đồng, phần còn lại là kinh phí xã hội hóa. Những huyện có kinh phí hoạt động của trung tâm khá như: Tân Trụ (2,6 tỷ); Bến Lức (2,5 tỷ); Cần Đước (gần 2,8 tỷ); Tân Hưng là huyện vùng sâu cũng đã huy động gần 1,5 tỷ. Những xã huy động nguồn xã hội hóa khá tốt như: Trung tâm xã Nhựt Ninh kinh phí hoạt động 02 năm là 274 triệu đồng, trong đó xã hội hóa 196 triệu đồng. Xã Phước Lợi kinh phí hoạt động chủ yếu là sử dụng nguồn thu từ các chương trình vận động xã hội hóa đóng góp của các tổ chức, các doanh nghiệp trên địa bàn. Trung tâm các xã Tân Chánh, Long Trạch (huyện Cần Đước), xã Vĩnh Công (huyện Châu Thành),... huy động nguồn lực khá tốt.
 
Ở Bến Lức có mô hình kết nghĩa giữa các cơ quan, ban ngành, đoàn thể huyện, các doanh nghiệp trên địa bàn với các xã, ấp tạo sự gắn kết vừa là trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị hướng về cơ sở xây dựng đời sống văn hóa, xây dựng nông thôn mới trong đó có tích cực đóng góp cho hoạt động của các trung tâm.

Những vấn đề còn lại

Bên cạnh những kết quả phấn khởi sau 2 năm sáp nhập, TTVHTT&HTCĐ vẫn còn những tồn tại, hạn chế nhất định cần được quan tâm khắc phục trong quá trình củng cố và phát triển trung tâm.

-Về cơ sở vật chất nhìn chung là còn nghèo nàn; có trung tâm được xây dựng kiên cố nhưng vẫn còn thiếu trang thiết bị. Tài liệu học tập về văn hóa, học tập cộng đồng còn nhiều thiếu thốn, mặc dù đã có 170 Trung tâm có tủ sách nhưng sách báo còn ít, chỉ có một số sách khuyến nông, sách về pháp luật, hiến pháp (sửa đổi)….

-Có trung tâm hoạt động chưa có chương trình cụ thể, thường hoạt động theo sự chỉ đạo từng lúc của UBND xã hoặc của các đơn vị có yêu cầu đến địa phương để liên kết triển khai chương trình của đơn vị mình vừa quảng bá thương hiệu. Có trung tâm còn nặng về hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, nội dung học tập cộng đồng cho người lớn tuổi còn mờ nhạt.

-Kinh phí chưa đảm bảo cho các trung tâm hoạt động. Mặc dù UBND tỉnh ban hành quyết định hỗ trợ mỗi năm 40 triệu đồng cho trung tâm từ ngân sách xã nhưng có nơi chưa thực hiện do thiếu ngân sách, có nơi chỉ chi cho từng vụ việc cụ thể. Các trung tâm chưa mở tài khoản riêng, thu chi đều lệ thuộc văn phòng UBND xã nên chưa chủ động trong hoạt động.

-Về cán bộ thì vẫn còn một số Trung tâm bố trí Ban Giám đốc chưa đúng theo quyết định số 03 của UBND tỉnh, một số trung tâm chưa có giáo viên biệt phái.

Những định hướng sắp tới:

Tại hội nghị sơ kết cũng đã xác định mục tiêu sắp tới của các TTVHTT&HTCĐ là phải thực hiện “Giáo dục cho mọi người” và “Xây dựng xã hội học tập”; tạo cơ hội học tập thường xuyên, suốt đời cho mọi người dân ở cộng đồng; góp phần nâng cao dân trí, bồi dưỡng nguồn nhân lực, cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân và góp phần phát triển cộng đồng bền vững.

Một số chỉ tiêu cụ thể cũng đã được đề ra là:

- Duy trì và phát triển bền vững 100% trung tâm, từng bước nâng dần chất lượng hoạt động, phục vụ ngày càng tốt hơn, có hiệu quả hơn đối với nhu cầu của cộng đồng, của xã hội; Trung tâm góp phần tích cực đối với việc thực hiện xây dựng xã hội học tập tại cơ sở.

- Đến năm 2015, toàn tỉnh phấn đấu có khoảng 50% số Trung tâm xã, phường, thị trấn có trụ sở riêng; Đến năm 2020, tỷ lệ nầy là 90%
 
- Đến năm 2015, phấn đấu đạt khoảng 50% người lao động tham gia học tập cập nhật kiến thức, kỹ năng, chuyển giao khoa học kỹ thuật công nghệ sản xuất tại các trung tâm; Đến năm 2020, tỷ lệ nầy là 90%.

Một số giải pháp nhằm củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động của trung tâm trong thời gian tới:

-Về nhận thức phải làm cho các cấp, các ngành trong hệ thống chính trị xác định TTVHTT&HTCĐ là một thiết chế của học tập suốt đời để xây dựng xã hội học tập từ nay đến năm 2020 theo quyết định số 89 của Thủ tướng Chính phủ.

- Duy trì, củng cố, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của trung tâm góp phần đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ và cộng đồng theo Quyết định 281 của Thủ tướng Chính phủ. Xây dựng kế hoạch hoạt động cụ thể của trung tâm trong từng thời gian.

- Xây dựng chương trình, biên soạn, in ấn tài liệu và tổ chức tập huấn, nâng cao năng lực quản lý, điều hành và tổ chức hoạt động tại trung tâm cho đội ngũ cán bộ, hội viên Hội khuyến học các cấp tham gia quản lý và giảng dạy tại các trung tâm.

- Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị, kinh phí hoạt động cho các trung tâm… đảm bảo điều kiện nâng cao chất lượng hoạt động trung tâm. Tận dụng, khai thác có hiệu quả các cơ sở vật.

- Tập huấn và triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong điều hành quản lý trung tâm.

- Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên của trung tâm.

Có thể đánh giá, sau 2 năm hình thành và đi vào hoạt động, dù còn có những tồn tại, hạn chế nhất định cần khắc phục; nhưng như đ/c Trần Hữu Phước-PCT.UBND tỉnh-Trưởng BCĐ xây dựng XHHT đ/c đã khẳng định: Việc hợp nhất Trung tâm Văn hóa – Thể thao và Trung tâm Học tập cộng đồng thành TTVHTT&HTCĐ xã, phường, thị trấn là một chủ trương đúng đắn, đúng hướng của tỉnh, đã góp phần xây dựng xã hội học tập. Các Trung tâm đã từng bước khẳng định được vị trí của mình, đồng thời phát huy mạnh mẽ sự tham gia, đóng góp của nhân dân trong cộng đồng dân cư trong xây dựng và phát triển. Hoạt động của trung tâm  từng bước góp phần nâng cao dân trí, nâng cao hiểu biết của người dân về các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, thực hiện các mục tiêu giải quyết việc làm - giảm nghèo, phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống, xây dựng đời sống văn hóa ở địa bàn dân cư.

Tôn Thọ Nuôi
Hội Khuyến học tỉnh Long An